Uke uhlale lapho unwaya ikhanda, njengokuthi... zivelaphi lezi zinto ? Ngisho ukuthi, i-AI ayidlali ngezitaki zelabhulali ezinothuli noma izikhindi ze-YouTube ngobuqili. Kodwa ngandlela thize ikhipha izimpendulo kuyo yonke into-kusuka ku-lasagna hacks kuya ku-black hole physics-njengokuthi inekhabethe elingenalutho ngaphakathi. Iqiniso liyinqaba, futhi mhlawumbe lithakazelisa kakhulu kunalokho ongakuqagela. Ake siyikhiphe kancane (futhi yebo, mhlawumbe singaxoxa izinganekwane ezimbalwa endleleni).
Ingabe Ubuthakathi? 🌐
Akubona ubuthakathi, nakuba ngezinye izikhathi kuzwakala kanjalo. Okwenzeka ngaphansi kwe-hood ngokuyisisekelo ukubikezela kwephethini . Amamodeli ezilimi ezinkulu (ama-LLM) awagcini amaqiniso ngendlela ingqondo yakho ebambelela ngayo eresiphi yekhekhe likagogo wakho; esikhundleni salokho, baqeqeshelwe ukuqagela igama elilandelayo (ithokheni) ngokusekelwe kulokho okufike ngaphambili [2]. Empeleni, lokho kusho ukuthi banamathela ebuhlotsheni: yimaphi amagama ahlala ndawonye, ukuthi imisho ijwayele ukumila kanjani, ukuthi imibono yonke yakhiwe kanjani njengesikafula. Kungakho okukhiphayo kuzwakala kulungile, noma-ukwethembeka okugcwele-kuwukulingisa kwezibalo, hhayi ukuqonda [4].
Manje yini ngempela eyenza imininingwane ekhiqizwe nge-AI ibe wusizo ? Izinto ezimbalwa:
-
Ukuhlukahluka kwedatha - ukudonsa emithonjeni eminingi, hhayi ukusakaza okukodwa okuncane.
-
Izibuyekezo - ngaphandle kwemijikelezo yokuvuselela, iphelelwa yisikhathi ngokushesha.
-
Ukuhlunga - ukubamba udoti ngaphambi kokuthi kungene (kodwa, masibe ngokoqobo, lelo netha linezimbobo).
-
Ukuhlola okuphambene - ukuncika emithonjeni yeziphathimandla (cabanga nge-NASA, WHO, amanyuvesi amakhulu), okufanele ube nakho ezincwadini zokudlala zokuphatha ze-AI eziningi [3].
Noma kunjalo, ngezinye izikhathi kuyakha-ngokuzethemba. Lokho okubizwa ngama -hallucinations ? Umbhedo opholishiwe ngokuyisisekelo olethwe ngobuso obuqondile [2][3].
Izindatshana ongathanda ukuzifunda ngemva kwalesi:
🔗 Ingabe i-AI ingabikezela izinombolo zelotho
Ukuhlola izinganekwane namaqiniso mayelana nezibikezelo zelotho ye-AI.
🔗 Kusho ukuthini ukuthatha indlela ephelele ku-AI
Ukuqonda i-AI ngemibono elinganiselayo ngokuziphatha kanye nomthelela.
🔗 Lithini iBhayibheli ngobuhlakani bokwenziwa
Ukuhlola imibono yeBhayibheli ngobuchwepheshe nokudalwa kwabantu.
Ukuqhathanisa Ngokushesha: Lapho I-AI Iphuma Kusuka 📊
Akuwona wonke umthombo olinganayo, kodwa ngamunye udlala indima yawo. Nakhu ukubuka kwesifinyezo.
Uhlobo Lomthombo | Ubani Oyisebenzisayo (AI) | Izindleko/Inani | Kungani Isebenza (noma ingasebenzi...) |
---|---|---|---|
Izincwadi Nezihloko | Amamodeli olimi amakhulu | Inani (ish) | Ulwazi oluminyene, oluhlelekile-luguga ngokushesha. |
Amawebhusayithi namabhulogi | Cishe wonke ama-AI | Mahhala (ngomsindo) | Izinhlobonhlobo zasendle; inhlanganisela yobuhlakani kanye nodoti ophelele. |
Amaphepha Ezemfundo | Ucwaningo olusindayo lwe-AI | Ngezinye izikhathi i-paywalled | Ukuqina + ukwethembeka, kodwa kufakwe ku-jargon esindayo. |
Idatha Yomsebenzisi | Ama-AI enziwe umuntu | Izwela kakhulu ⚠️ | Ukuthunga izingubo ezibukhali, kodwa amakhanda obumfihlo ayanda. |
Iwebhu Yesikhathi Sangempela | Ama-AIS axhumene nosesho | Mahhala (uma ku-inthanethi) | Igcina ulwazi lusha; okubi kuyingozi yokukhulisa amahlebezi. |
I-Training Data Universe 🌌
Lesi yisigaba “sokufunda kwezingane”. Cabanga nje unikeza ingane izigidi zezincwadi zezindaba, iziqeshana zezindaba, kanye nezimbobo zonogwaja ze-Wikipedia ngesikhathi esisodwa. Yilokho ukuqeqeshwa kwangaphambili kubukeka. Emhlabeni wangempela, abahlinzeki bahlanganisa idatha etholakala esidlangalaleni, imithombo enelayisense, nombhalo okhiqizwe umqeqeshi [2].
Kwendlalwe phezulu: izibonelo zomuntu ezikhethiwe-izimpendulo ezinhle, izimpendulo ezimbi, ukugudluza endleleni efanele-ngaphambi kokuthi kuqale nokuqiniswa [1].
I-Caveat esobala: izinkampani aziyivezi yonke imininingwane. Amanye ama-guardrails ayimfihlo (IP, ukukhathazeka kokuphepha), ngakho-ke uthola kuphela iwindi elincane lengxube yangempela [2].
Ukusesha Kwesikhathi Sangempela: I-Topping Extra 🍒
Amanye amamodeli manje angalunguza ngaphandle kwebhamuza lawo lokuqeqeshwa. Leso isizukulwane se-retrieval-augmented (RAG) -ngokuyisisekelo sidonsa izingcezu kusuka kunkomba ebukhoma noma isitolo sedokhumenti, bese siyifaka empendulweni [5]. Ilungele izinto ezishintsha ngokushesha njengezihloko zezindaba noma izintengo zesitoko.
Ukuhlikihla? I-inthanethi iyizingxenye ezilinganayo zobuhlakani kanye nomlilo kadoti. Uma izihlungi noma ukuhlolwa kwemvelo kubuthakathaka, uzifaka engcupheni yedatha eyimfucumfucu ingene ngokunyenya ibuyele emuva ukuthi yiziphi izinhlaka zengcuphe ezixwayisa ngazo [3].
Indlela yokusebenza evamile: izinkampani zixhuma amamodeli sazo sangaphakathi, ngakho-ke izimpendulo zisho inqubomgomo yamanje ye-HR noma idokhumenti yomkhiqizo ebuyekeziwe esikhundleni sokuyihlanganisa. Cabanga: izikhathi ezimbalwa zokuthi “uh-oh”, izimpendulo ezinokwethenjelwa.
Ukushuna Kahle: Isinyathelo Sokupholisha se-AI 🧪
Amamodeli athuthukisiwe aluhlaza ahlakazekile. Ngakho-ke zihlelwe kahle :
-
Ukubafundisa ukuthi babe usizo, bangabi nangozi, bathembeke (ngokufunda ngokuqiniswa okuvela kumpendulo yomuntu, i-RLHF) [1].
-
Ukwehlisa imiphetho engaphephile noma enobuthi (ukuqondanisa) [1].
-
Ukulungisa ithoni-noma ngabe lokho kuwubungane, okusemthethweni, noma okuhlekisayo.
Akupholishe idayimane kakhulu njengokuhlanganisa i-avalanche yezibalo iziphathe njengozakwethu wengxoxo.
Amaqhubu kanye Nokwehluleka 🚧
Masingazenzi sengathi ayinasici:
-
Ama-hallucinations - izimpendulo ezicacile ezingalungile [2][3].
-
Ukuchema - kukhombisa amaphethini abhakwe kudatha; ingawakhulisa uma ingahloliwe [3][4].
-
Akukho okuhlangenwe nakho kokuqala - ingakhuluma mayelana nezindlela zokupheka zesobho kodwa ayikaze iyinambithe eyodwa [4].
-
Ukuzethemba ngokweqile - iphrozi igeleza ngendlela eyazi ngayo, noma ingakwazi. Uhlaka lwengozi lugcizelela ukuqagela kokuhlaba umkhosi [3].
Kungani Kuzwakala Njengokwazi 🧠
Alinazo izinkolelo, alinankumbulo ngomqondo womuntu, futhi alinaso uqobo. Nokho ngenxa yokuthi ihlanganisa imisho kahle, ingqondo yakho iyifunda njengokungathi iyaqonda . Okwenzekayo kuwukubikezela kwethokheni enkulu kakhulu : ukweqa amathriliyoni wamathuba ngemizuzwana ehlukene [2].
Ivayibhu ethi “intelligence” iwukuziphatha okuqhamuka ngabacwaningi abakubiza kanjalo, ulimi-esihlathini, “we-stochastic upholi” [4].
Isifaniso Esilungele Izingane 🎨
Cabanga ngopholi ofunde zonke izincwadi emtatsheni wezincwadi. Ayizitholi izindaba kodwa ingaphinda ixube amagama entweni ezizwa ihlakaniphile. Kwesinye isikhathi kusobala; ngezinye izikhathi kuwumbhedo-kodwa ngobugagu obanele, awukwazi ukusho umehluko ngaso sonke isikhathi.
Ukukusonga: Ulwazi Lwe-AI Luvela Kuphi 📌
Ngamagama asobala:
-
Idatha enkulu yokuqeqeshwa (emphakathini + enelayisensi + eyenziwe ngumqeqeshi) [2].
-
Ukushuna kahle ngempendulo yomuntu ukuze kulolonge ithoni/ukuziphatha [1].
-
Amasistimu okubuyisa lapho exhunywe emifudlaneni yedatha ebukhoma [5].
I-AI “ayazi” izinto- ibikezela umbhalo . Lokho kokubili amandla ayo amakhulu kanye nesithende sika-Achilles. Umugqa ongezansi? Hlala uhlola izinto ezibalulekile ngokumelene nomthombo othembekile [3].
Izithenjwa
-
U-Ouyang, L. et al. (2022). Ukuqeqesha amamodeli olimi ukulandela imiyalelo ngempendulo yomuntu (InstructGPT) . arXiv .
-
I-OpenAI (2023). I-GPT-4 Technical Report - ingxube yedatha enelayisense, yomphakathi, nedalwe ngumuntu; inhloso yokubikezela ithokheni elandelayo kanye nemikhawulo. arXiv .
-
I-NIST (2023). I-AI Risk Management Framework (AI RMF 1.0) - ukuvela, ukwethembeka, nokulawula ubungozi. PDF .
-
Bender, EM, Gebru, T., McMillan-Major, A., Mitchell, S. (2021). Ezingozini Zopholi BeStochastic: Ingabe Amamodeli Olimi Angaba Makhulu Kakhulu? PDF .
-
Lewis, P. et al. (2020). Isizukulwane Sokubuyisa-Esithuthukisiwe se-NLP Edinga Ulwazi . arXiv .